İnsanoğlu çok uzun müddettir ömrünü uzatmaya çalışıyor. Pekala, bugün yeni bilimsel gelişmeler ışığında hangi durumdayız? CNN, Nobel ödüllü moleküler biyolog Venki Ramakrishnan ile ‘Why We Die: The New Science of Aging and the Quest for Immortality’ adlı kitabı üzerine bir röportaj yapmış… Ramakrishnan, yeni kitabında, uzun ömür için teorileri ve ömrün sınırlamalarını ortaya çıkarmak için yapılan araştırmaları incelemiş… Birtakım sorulara cevapları şöyle:
Yaşlanma nedir? Ve neden vefata yol açar?
Ramakrishnan yaşlanmanın hücrelerimizin içindeki moleküllerde oluşan kimyasal hasarın birikmesi olduğunu söylüyor ve “Şaşırtıcı bir formda, rahimdeyken yaşlanmaya başlıyoruz. Yaşlanma, en başından itibaren hayatımız boyunca gerçekleşir” diyor. Ünlü bilim insanı insan bedeninin DNA ve üretilen düşük kaliteli proteinlerdeki yaşa bağlı hasarı düzelttiğini fakat vakit içinde bu hasarların, onarma maharetinin önüne geçmeye başladığını söylüyor ve ekliyor:
“Vücudu, birlikte çalışması gereken pek çok sistemin bulunduğu bir kent üzere düşünün. Hayatta kalmamız için kritik olan bir organ sistemi başarısız olduğunda ölürüz. Birisi ölür derken onun ferdî olarak ölmesini kastediyoruz. Aslında öldüğümüzde organlarımız üzere çoğumuz hayattadır. Bu nedenle kazazedelerin organları nakil alıcılarına bağışlanabilmektedir”.
İnsan ömrünün bir hududu var mı?
Röportajdaki değişik sorulardan biri de bu olmuş. Bilim insanı ömür müddetiyle ilgili kısıtlamaları evrim üzerinden yanıtlamış ve “Daha büyük hayvanlar daha uzun yaşama eğilimindedir” diyor. Ona nazaran diğer bir canlı tarafından yenerek, açlıktan yahut bir sele kapılarak ölme mümkünlüğü daha yüksek olan küçük hayvanlar daha kısa ömürlü ve “Bunun yerine, evrim süratli büyümeyi ve çabuk olgunlaşmayı seçer, böylelikle üreyebilir ve genlerinizi aktarabilirsiniz” görüşünü paylaşıyor.
Ramakrishnan, “Eğer daha büyük bir hayvansanız, daha uzun müddet hayatta kalmak size daha uzun hayat müddetiniz boyunca daha fazla yavru yapabileceğiniz bir eş bulma talihi verecektir. İnsanlarda, bu ince ayarlanmış kaynak istikrarı bize yaklaşık 120 yıllık bir azamî ömür sağlar. Fakat bu, biyolojiyi değiştiremeyeceğimiz ve bu yaşlanma süreçlerine müdahale edemeyeceğimiz ve tahminen de ömürlerimizi uzatamayacağımız manasına gelmez. Birçok yaşlanma bilimcisi üzere ben de bunun mümkün olduğuna inanıyorum. Bununla birlikte, bu çeşit müdahalelerin ne kadar uygulanabilir olacağı konusunda onların optimistliğini paylaşmıyorum” yorumunu yapıyor.
Yaşlanma saati geri dönebilir mi?
Moleküler biyolog bu soruya şu karşılığı vermiş: “Yaşlanma saati her jenerasyonda geriye yanlışsız işliyor. 40 yaşında bir bayanın doğurduğu çocuk, 20 yaşında bir bayanın doğurduğu çocuktan 20 yaş büyük değildir; ikisi de sıfırdan başlıyor. Yani bir noktada yaşlanma saati bilakis dönebilir”. Bu noktada klonlomanın yaşlanma saatini aksine çevirmede imkan sunabileceğini söyleyen moleküler biyolog, bu alanda zorlukların yarattığı kısıtlamalara da dikkat çekiyor: “Klonlanmış koyunların tahminen de en ünlüsü olan Dolly hastalanıp olağan yaşının yaklaşık yarısında ölürken, başka klonlanmış koyunlar olağan hayatlarını sürdürmeye devam etti. Bu, kimilerini yaşlanma saatini sıfırlamanın daha geniş ölçekte mümkün olması gerektiğine ikna etti. Yetişkin hücrelerin embriyonik hale gelmesi ve yine büyümeye başlaması için kandırılması başarılı olsa da, pratikteki zorluklar klonlamayı hayli verimsiz hale getiriyor. Pek çok hücre, alınamayacak kadar fazla hasar biriktirmiştir; bu da, tek bir hayvanı büyütmek için çok sayıda deney yapılmasını gerektirir”.
Yaşlanma ve uzun ömür genetikle ilgili mi?
Moleküler biyologa nazaran ebeveynlerin ve çocuklarının yaşları ortasında bir korelasyon var lakin bu yüzde yüz bir bağlantı değil. Ramakrishnan, 2700 Danimarkalı ikiz üzerinde yapılan bir araştırmayı hatırlatarak genlerin hayat müddetine yaklaşık yüzde 25 oranında tesir ettiğini söylüyor ve “Açıkçası genetik bir bileşen var, lakin tesirleri ve sonuçları karmaşık” diyor.
ÖLÜMSÜZLÜK ARAYIŞI BİR SERAP
Ramakrishnan, “Çoğumuz yaşlanmak ya da bu hayatı terk etmek istemiyoruz. Parti hala devam ederken gitmek istemeyiz. Fakat bedenimizdeki hücreler her vakit üretilip ölse bile biz var olmaya devam ediyoruz. Misal halde, bireyler gelip gitgide Dünya’daki hayat da devam edecektir. Bir seviyede, bunun da bu tertibin bir kesimi olduğunu kabul etmeliyiz. Bence bu ölümsüzlük arayışı bir serap. Yüz elli yıl evvel, yaklaşık 40 yaşına kadar yaşamayı bekleyebilirdiniz. Bugün ise ortalama ömür mühleti yaklaşık 80. Muharrir Steven Johnson’ın da dediği üzere bu neredeyse fazladan bir ömür eklemek üzere bir şey. Ancak hala ölmek konusunda takıntılıyız. Sanırım 150 yaşına kadar yaşasaydık, neden 200 ya da 300 yaşına kadar yaşamadığımız konusunda endişeleniyor olurduk. Bu hiç bitmiyor” diyor.
News
