Dünya toplumlarında farklı cümlelerle tabir edilse de, her toplumda kendine yer bulan “Babasına bak oğlunu al” yahut “anasına bak kızını al” üzere özdeyişlerin aslında “asılsız” olduğu bilimsel olarak kanıtlandı. Özetle çocuklar, karakter geliştirirken anne babadan çok az etkileniyorlar.
Edinburgh Üniversitesi’ndeki araştırmacılar, kişilik özelliklerimizi ebeveynlerimizle paylaşma olasılığımızın rastgele bir yabancıyla paylaşma olasılığımızdan yalnızca biraz daha fazla olduğunu söylüyor. Araştırmayı yapan bilim insanları, çocukların kişilik özellikleri gelişirken anne babadan etkilendiklerine dair inanışın geçerliliğinin olmadığını vurguluyor.
Bin kişilik araştırma
Estonya’daki Tartu Üniversitesi’nden uzmanlarla birlikte çalışan Dr. Mottus ve meslektaşları, ülkedeki gönüllülerin sıhhat bilgilerinin toplandığı geniş bir koleksiyon olan Estonya Biyobankası’ndan, binden fazla akraba çifti araştırmaya dahil etmiş. Anneler babalar, çocuklar, eşler…
Araştırma için iştirakçilere çapraz anket yapılmış. Herkesten kendi “beş büyük özelliğini” derecelendirmeleri istenmiş. Bu ankette, açık görüşlü olmak, vicdanlı olmak, dışadönüklük, uyumluluk ve nevrotiklik üzere ‘beş büyük’ özelliğin yanı sıra hayat memnuniyeti seviyeleri de ölçülmüş. Ayrıyeten yanıtların denetimi için, eşlerinin de onlar ismine birebir değerlendirmeyi yapması istenmiş.
Ardından iştirakçiler hayat memnuniyeti seviyelerini üç farklı düzeyde cevaplandırmış ve sahip oldukları özelliklerin ömür memnuniyetine tesirlerini yorumlamışlar.
Çalışmanın sonucuna nazaran, iştirakçilerin bir birçok ebeveynleriyle %40 oranında tıpkı karakter özelliklerini taşıyor olarak görünmüş. Bu oran yüksek üzere görünse de, araştırmada bedellendirilen ve psikoloji biliminde geçerliliği olan “beş büyük özelliğin” her birinde çocukların ve ailelerin denk gelme ihtimali %20… Araştırmacılara nazaran, sokaktan çevirdiğiniz rastgele biriyle de %40 oranında benzemeniz mümkün. Münasebetiyle, çocukların %40 oranında ailelerine çektiği savı yerine ailelerine benzemedikleri %60’lık oranı dikkate almak gerekiyor.
Bu araştırma, kesin sonuçlara varmak için tam bir otorite olarak kabul edilmeyebilir lakin psikologlar için insanın karakterini geliştirirken en çok nelerden etkilendiğini belirlemek hala çok güç bir süreç.
Karakterin, genetik mirasla aileden alındığına dair savlar, pek çok ailede çürürken, küçük çocuk evlat edinen ailelerde evlat edinilen çocukların vakitle aileye benzediği de görülebiliyor. Münasebetiyle bilim insanları, ailenin karakter gelişimine tesirini net halde çözemiyorlar. Tahminen de hepimiz, ailemizin de dahil olduğu bir ekosistem içinde, okuduğumuz kitaplardan, seyrettiğimiz sinemalara, yaşadığımız olaylardan, öğrendiğimiz bilgilere kadar farklı değişkenlerin tesiriyle eşsiz karakterler geliştiriyoruz ve bu denklemi net formda çözebilmek bilim insanları için hiç kolay değil. Fakat araştırmaktan vazgeçeceklerini de sanmıyoruz zira insan karakterini etkileyen faktörleri tespit etmek, toplumları dönüştürmek, daha sağlıklı toplumlar yaratmak, hatası önlemek, insan psikolojisini olumlu tarafta geliştirmek ismine çok kritik bir keşif olacaktır.
Bilim insanları bu sorunun karşılığı peşinde daha çok araştırma yapacaklar üzere görünüyorlar lakin şimdilik, anne babalarımıza çekmeye çok da meyilli olmadığımızı anlıyoruz.
News
