Ünlü komedyen ve sunucu Okan Bayülgen, Filistin için birleşme daveti yaptı. Toplumsal medya yerine sokaklarda protesto öneren Bayülgen, politik doğruculuğun tehlikelerine dikkat çekti.
HABERE İLİŞKİN GÖRÜNTÜ İÇİN TIKLAYIN İZLE
Okan Bayülgen, Filistin konusunda son devirde artan yaratıcı protesto aksiyonlarını, soykırıma karşı neler yapılması gerektiğini ve politik doğruculuk hakkındaki fikirlerini AA Stratejik Tahlil’e anlattı.
Soru: Filistin konusunda sanatkarların yaratıcı protesto aksiyonlarında bulunmasını nasıl değerlendiriyorsunuz?
Okan Bayülgen: Sanatkarların Filistin konusunda yaptıkları protestolar bilhassa bunun yasaklandığı kırmızı halıda ya da filan merasimlerde, filan toplantılarda, bu bahiste, bu bahse dikkat etmek için yaptıkları hareketler doğal ki çok hoş natürel ki çok yaratıcı. Ancak bu protestolar genelde sanatçıyı takdir etmemize yarıyor. Özne teşkil etmiyor Filistin burada. Sanatçı özne oluyor. Aslında Türkiye’de ve dünyada bu hususta yapılanları olağan ki kutluyorum ve çok değişik buluyorum. Fakat bir ortaya gelinmesi lazım. Asıl yapılması gerekenin peşine düşelim. Tek tek sanatkarlara “Aferin, ne kadar hassasmış, esasen ben de onu çok beğenirim” diyeceğimiz yerde, özne daima Filistin olsun.
Bayülgen: İnsanları “Evet çocuklar ölüyor” diye bir anda ajite edip, bir anda hüzne boğup bir anda öfkelendirerek aldığımız şey Twitter ya da Instagram üzerinden tekrar gönderimler. Bunun Filistin’e de bir faydası yok, kimseye bir faydası yok. Milyonlarca sefer tekrar birebir fotoğrafı yollasak kimseye bir faydası olmayacak.
Mesele orada alışılmış çocukların ölmesi, lakin asıl sıkıntı çocukların ölmesine neden olan, yıllardır bitmeyen ve bir kangren halinde bugün yaşamakta olduğumuz ve bu türlü giderse de yarın ölmeyen çocuklar, büyüdükten sonra yaşayan İsrailli çocuklarla yaşayan Filistinli çocuklar ortasında yalnızca o coğrafyada değil, öteki coğrafyalarda da bitmeyen bir zulme dönüşecek olması.
Zaten geçmişte de o denli oldu. Bu çocukların ebeveynleri de çocuktular. O çocuklar da Filistin sıkıntısıyla büyüdüler. Onların anne babaları da bu problemle büyüdüler. İşte sorun bu.
Dolayısıyla, evet. Hayatını kaybetmiş bir çocuğun fotoğrafı çok etkileyici, çok öfkelendirici, çok üzücü ancak asıl sorun Filistin sorunu. Şayet bu bahiste kendi insanımızı, birbirimizi bilinçlendireceksek “Filistin sorunu” üzerinden bilinçlendirelim.
“Çocuklar yaşasın!” diye bağırmak doğal ki çok hoş doğal ki gerekli, olağan ki bir işe yarayacaktır. Fakat biz “Yaşasın Filistin!” diye bağırmalıyız. “Yaşasın Filistin!” ve “Kahrolsun soykırım!” diye bağırmalıyız. O vakit işte bir işe yarıyor yaptığımız şey, yalnızca bir soykırımı kastetmiyoruz o vakit. “Kahrolsun soykırım, bu bir daha olmasın” dediğimiz vakit şu anda bu soykırımı gerçekleştirenlerin uğradığı soykırıma da karşı çıkıyoruz.
Ama bunun adresi sokaklar. Bunun adresi konutlar, rahat ortamlarımızda tekrar tekrar bir yine gönderim değil. Bunun yolu toplumsal medyadan bilinçlenmek değil. Bunun yolu en azından gazete okumak en azından. Bunu dijitalde de yapabilirsiniz, gazete okuyabilirsiniz. Bunun yolu aslında şu anda bu hususla ilgili yapılan evrakları izlemek, belgeselleri, haberleri izlemek. Bu hususta hassaslık bu türlü bir şey.
Biraz evvel koyduğu bir “bu tatilde ne kadar çok eğleniyoruz” fotoğrafının akabinde “kahrolsun soykırım” fotoğrafı ne kadar tutarlıdır ki aslında? Hiç değil. Toplumsal medya gerçek adres değil. Kimsenin bir anda öfkesini dindirecek ve biraz evvel bahsederken artık büsbütün o mevzuyu unutacak bir hareket içerisinde olmasını istemiyoruz. Sahiden bir hareket içerisinde olmasını istiyoruz.
Ünlü komedyen kelamlarına “Bence toplumsal medya hakikat mecra, gerçek alan, gerçek toplanma yeri değil. Orada insanları rahat ettiriyoruz. Onların vicdanlarını rahatlatmasını sağlıyoruz. Nasıl sağlıyoruz? Aslında çok sirkülasyonda olan bir fotoğrafı tekrar göndererek, telefonu açıp çocuk vefatlarına ya da bir slogana saniyeler içerisinde öfkelenerek ve saniyeler içerisinde acı hissederek. Ancak yeniden saniyeler içerisinde bunu tekrar göndererek telefonu kapatan bir insan için Filistin problemi bitmiş oluyor. Onu yaşamıyor, sürdürmüyor.
Peki nasıl sürdürülebilir bu? Bir toplum bir mevzunun peşine nasıl düşer? Ortak bir anlayış, ortak bir ses nasıl yaratılır? Bunun yaratılacağı yer toplumsal medya değil. Bunun yaratılacağı yer sokaklar. Bunun yaratılacağı yer toplantılar. Bunun yaratılacağı yer şovlar.
Bugün ben de bir sanatçı olarak buradan bir davette bulunabilirim. Hiçbir siyasi görüş ayırt etmeksizin bütün sivil toplum kuruluşları ve bütün partiler, hepsi aslında ortak ve açık bir davet yapmalı. Sokaklara çıkılması lazım. Aşikâr noktalarda açık ya da kapalı salonlarda buluşulması lazım. Ben zati davet edildiğim yerlere gidiyorum bu hususta. Gitmeye de devam edeceğim. Zira toplumsal medyada rastgele bir fotoğrafı yine göndermek yerine, asıl orda bulunmamın bir pahası olacağını anlıyorum.
Sonra, Filistin’in Türkiye’de partiler üstü bir durum olması lazım. Tek bir görüşün bu mevzuyu sahipleniyor üzere olmaması lazım. Bu mevzuda filanca partinin filanca adreste yaptığı yürüyüşe katılmak, toplantıya katılmak, konferansa katılmak değil, herkesi bir ortaya getirecek bir tertip olması lazım.
O yüzden de farklı partiler bu hususta görüş birliğinde olmalı. Bir kezliğine bir açıklama yapmak değil, en kıymetlisi zati bu mevzuyu daima gündemde tutmak. Herkes bu hususta çok hassas lakin hassaslıklarını gösterecekleri bir adres önermek lazım. Hasebiyle toplumsal medyada şu adreste buluşuyoruz, şu adreste isyanımızı haykırıyoruz, şu adreste bu hususla ilgili konuşuyoruz halinde duyurulmalı.
Bu hem biz büyükler için değerli hem de çocuklarımıza dünyada olanlara seyirci kalmamanın ne demek olduğunu göstereceksek birinci evvel bunun bir acı fotoğrafını tekrar göndermekle sonlu kalmayacağını göstermemiz lazım. Yalnızca Instagram’da ya da Twitter’da rastgele bir şeyi “re-post” ederek bitmiyor bu iş.
Çocuklarımıza da ebeveynlerinin ya da ebeveynlerinin ebeveynlerinin daha evvel sokaklarda Filistin konusunda nasıl bağırıp çağırdıklarını gösterelim. Filistin evvelce beri sol bir sorundu ülkemizde. Bugün bir sol parti sahip çıkmıyor, başka bir parti sahip çıkıyor. Niçin, partiler üstü olması gerekmez mi? Solcuların bu hususta konuşması, bağırıp çağırması gerekmez mi? Onların her gün bir şeyler yapması gerekmez mi? Zati sağın ya da solun olduğu bir bahis değil bu. Daima birlikte karşı çıkılması gerekiyor ve bu mevzuda hassaslığı ve siyasi şuuru de yeni kuşaklara göstermemiz gerekiyor.
Soru: Böylesi bir periyotta sanatkarlar ne yapabilir?
Okan Bayülgen: Artık sanatçı hassaslığına geldiğimiz vakit da sanatkarların tek tek kimi kreatif hareketler yapması, bütün dünyada büyük tertiplerde bu mevzuyla ilgili protestolara müsaade verilmediği yerlerde, ABD’de ve Avrupa’da bir sanatkarın kreatif bir biçimde, farklı bir formda protestosunu göstermesi bana sorarsanız büyük bir işe yaramıyor. Kimseyi de bilinçlendirmeye yaramıyor. Yalnızca o sanatçıyı tebrik etmemize yarıyor. Orada bizi Filistin sıkıntısına göndermiyor o hareket. O kişinin ne kadar enteresan, güzel bir şey yaptığına götürüyor ve o vakit biz Filistin sorununu düşünmüyoruz. Çocukları düşünmüyoruz. Ölen insanları, soykırımı düşünmüyoruz. O sanatkara “Aferin!” diyoruz. Burada bitiyor.
Dolayısıyla, sanatkarın ödevi nedir? Sanatçı şayet diliyorsa bir yürüyüşe katılabilir, diliyorsa bir tertibe katılır, diliyorsa herkesle birlikte bağırıp çağırır bir vatandaş olarak. Şayet burada bir sanatçı olarak davranmak istiyorsa kendi sanatının yollarıyla bunu yapar.
Mutlaka sanatkarlar kendilerini hal almak zorunda hissediyorlar. Lakin bu zorundalık öbür insanlardan farklı değil. Ve sanatkarın ödevi sanatını icra etmektir. Sanatı yoluyla, sanatının imkanlarıyla anlatmaktır; fırçası, gitarı, sahnesi, ya da notalarıyla. O vakit sanatçı özgür iradesiyle bu bahiste sesini çıkaracaktır kesinlikle. Fakat biz onun üzerinde baskı yapamayız. “Ey sanatçı, bak şu sanatçı konuşuyor sen niçin konuşmuyorsun?” diyemeyiz. Bu hususta sanatçıyı linç etmeye de kalkışmamalıyız. Bu onların özgür iradesi.
“SANATÇILAR OTOSANSÜRLE DAVRANIYOR”
Okan Bayülgen: Bütün sanatkarlar bir otosansürle davranıyorlar. Şayet kendileri bunun şuurunda değillerse onların imal şirketleri yahut menajerleri devreye girip bunu yapıyorlar. Sanatçı daima havadan sudan bahsetmek zorunda kalıyor. Ya da kendi kıssasını anlatmaya çalışıyor; kendi öyküsünü anlatmak sıkıntısında. Bir mühlet sonra bütün toplumun göz önünde olan sanatkarlara baktığınızda ne kadar içi boş konuştuklarını görebilirsiniz. Zira onlar tembihlidir bu bahiste. Ya menajerleri ya imal şirketleri. Son oynadıkları sinemanın son oynadıkları dizinin üretim şirketi bu bahiste bunları tembihlerler. Ve siz de bu sanatkarlara bakıp şöyle düşünürsünüz: “Ya bunların hepsi mi gerizekalı? Hiçbir bahiste düşünmezler mi bunlar? Yalnızca kendilerinden, aşklarından, tatillerinden mi kelam ederler?”
“SANATÇILAR KORKMAMALI”
Soru: Sanatkarlar Filistin konusunda siyasi bir duruş sergilemekten mi çekiniyorlar?
Okan Bayülgen: Bu hususta niçin telaş edilsin ki? “Yaşasın Filistin dersem siyasi bir davranışta bulunmuş olurum. Çocuklar ölmesin dersem insani bir davranışta bulunurum.” Bu ne saçma bir şey. Zati siyasi bir davranışta bulunmak insanidir. O yüzden beşerler siyasi davranışlarda bulunurlar.
“Yaşasın Filistin” demek ayrıyeten da ne kadar siyasi olabilir. Bu mevzuda telaş edecek ne vardır? Ben katıldığım bir gecede yumruğumu kaldırıp “Yaşasın Filistin” dedim. Çocuklar demedim. Çocuklar dememe gerek yoktu zati. Esasen o çocuklar büyümüş çocuklar, büyüyecek olan çocuklar, hiçbir vakit büyüyemeyecek olan çocuklar, Filistin dediğiniz vakit. Ve aslında, sanatkarlar da ya da toplum önündeki beşerler da bu türlü bir mevzuda ses çıkardıkları ve protesto ettikleri vakit endişelenmelerine de gerek yok. Bu onlara bir siyasi kimlik getirmiyor.
Tarih boyunca muharrirlerin, ressamların, müzisyenlerin soykırımı protestosu onlara bir siyasi kimlik giydirmedi. Bundan korkmamalı sanatkarlar. Korkmalarına da gerek yok. Zira biz onların esasen işleriyle, eserleriyle, seslerini duyurduklarını, protesto ettiklerini biliyoruz. Ve sanatkarlar için zati uygun bir giysi değildir siyasi giysi. Zira bugün bunu protesto edersiniz, bu siyasi görüşün yanında bunu yaparsınız yarın bir öteki siyasi görüşün yanında olabilirsiniz. Sanatçılardan biz parti militanı olmalarını, rastgele bir görüşün militanlığını yapmalarını, onun savunucusu olmalarını ısrarla beklemiyoruz esasen. Ha, kendisi istek ederse evet, lakin onun dışında sanatçı sesini çıkarabilir. Bu da toplumun bu hususta nasıl bir ortaya gelebildiğini gösteriyor. Biz Gazze konusunda hepimiz bir ortadayız.
Picasso’nun İspanya İç Savaşı’nda yaptığı meşhur tablosu aslında Picasso’ya bir siyasi kıyafet giydirmedi. Lakin o fotoğraf bir siyasi protesto olarak tarihe geçti. Hem siyasi tarihe hem fotoğraf tarihine geçti.
News
