Lana ve Lilly Wachowski tarafından gerçeğe dönüştürülen, bilgisayar tarafından üretilen bir dünyanın içinde olabileceğimiz fikrini yaygınlaştıran, gişe rekorları kıran sinema “The Matrix”in vizyona girmesinden bu yana 25 yıl geçti.
31 Mart 1999’da gösterime giren “The Matrix” o periyodun en çok konuşulan sinemaları ortasına girmiş, özel efektleriyle çığır açmıştı. Sinema, ortadan geçen yıllar içinde yapay zekaya (AI) karşı tasalar ve sinemanın temel tekno-felsefi sorusu, bir bilgisayar simülasyonunun içinde mi yaşadığımız sorusu nedeniyle yeniliğini korudu.
Artık simülasyon hipotezi olarak isimlendirilen bu fikir, o vakitten beri teknoloji uzmanları, bilim insanları ve filozoflar tarafından ciddiye alınıyor. Bu değişimin ana nedeni bilgisayar grafikleri, sanal ve artırılmış gerçeklik (VR ve AR) ve yapay zekadaki çarpıcı gelişmeler.
Rizwan Virk tarafından kaleme alınan ve CNN’de yayınlanan bir makaleye göre, yalnızca bu yıl Apple, Neuralink ve OpenAI tarafından gerçekleştirilen üç gelişmeyi bile düşündüğümüzde, artık bir bilgisayar simülasyonunun içinde olma ihtimalimiz çok daha mümkün gözüküyor.
Filmin vizyona girdiği periyotta bir görüntü oyununun içinde olma fikri mutlaka bilim kurgu alanında yer alıyordu. Bu, Wachowski’lerin kahramanlarından biri olan bilim kurgu müellifi Philip K. Dick tarafından 1977’de “Bilgisayarla programlanmış bir gerçeklikte yaşıyoruz” cümlesiyle söz edilmişti.
Film vizyona girdiği sırada internet izafi olarak yeni bir şeydi ve yapay zeka hala geliştirme basamağındaydı. Lakin teknolojinin bizi nereye götüreceği konusunda tasalar zati başlamıştı. İnternet ilişkisi olmayan şahsî bilgisayarların moda olduğu 1980’lerdeki “Terminator”e emsal halde, “Matrix” de siber uzay yoluyla daima ilişkiye geçme konusundaki yeni ortaya çıkan kaygılardan yararlandı.
ChatGPT ve Matrix
ChatGPT ve gibisi gelişmeler sayesinde yapay zekanın artık her gün haberlerde yer aldığı düşünülürse, Matrix artık her zamankinden daha değerli sayılabilir. Sinemanın tahminen de en kıymetli sahnelerinden birinde Morpheus (Laurence Fishburne), Neo’ya (Keanu Reeves) gerçek yılın 2199 civarında olduğunu, 21. yüzyılın başlarında yapay zekanın şuurlu hale geldiğini ve beşerlerle yapay zeka ortasında bir savaş yaşandığını açıklar ve 1999 yılı üzerine kurulmuş bir simülasyonda olduğunu söyler. Sinemanın en ünlü sahnesi Morpheus’un Matrix’in ne olduğunu öğrenmek isteyen Neo’ya kırmızı hapı alıp “uyanmayı” mı, yoksa mavi hapı alıp 1999 yılındaki simülasyon dünyasına geri dönmeyi mi isteyeceğini sormasıyla başlıyor.
Filmin üzerinden geçen yılların akabinde “kırmızı hap” terimi, günümüzde birisinin güç sahipleri tarafından aldatıldığını fark ederek uyandığı manasına gelecek halde benimsendi ve kullanıldı. Tekrar de Neo’nun insanların yapay zeka tarafından köleleştirildiği fütürist bir dünyada uyanmasıyla biten bu olay örgüsü, birçok şahsa bizim de bir simülasyonda yaşayıp yaşamadığımızı düşünme konusunda ilham verdi.
Elon Musk’ın Neuralink’i
Teknoloji dünyasındaki son gelişmeler simülasyon noktasına çok yakın vakitte gelebileceğimizi gösteriyor. Giderek daha fazla VR aygıtı görüyoruz ve sanal gerçeklik ile arttırılmış gerçeklik teknolojilerini birleştiren “karma gerçeklik” aygıtları da tesirli bir formda ortaya çıkmaya başlıyor.
CNN’e nazaran bugün “The Matrix”i tekrar izlerseniz büyük olasılıkla etrafınıza bakıp Neo’nun yaptığı üzere “Bunun gerçek olmadığını mı söylüyorsun?” diye sorabilirsiniz. Elbette daha evvel dediğimiz üzere bu iddiayı kanıtlamak yahut çürütmek neredeyse imkansız da olsa, üzerinde düşünmesi farklı bir fikir olacaktır.
News
