Büyük bir zelzele meydana geldiğinde yerden çok yüksekte uçan bir uçakta olsaydınız, neler olurdu?
Pek mümkün görünmeyebilir, ancak duruma bağlı olarak zelzelenin, uçuşta meselelere neden olabilecek birkaç sonucu olabilir. NASA’nın Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü’ndeki Jet Propulsion Laboratory (JPL) bilim insanı Attila Komjathy, NASA’nın internet sitesinde yer alan bir açıklamada “Yer sallandığında, iyonosfere kadar yayılabilen küçük atmosferik dalgalara neden oluyor” dedi. İyonosferin, gezegenimizin yüzeyinden 1.000 kilometre yüksekliğe kadar uzanabilen bir bölge olduğu düşünülürse bunun epeyce etkileyici olduğunu varsayım edebilirsiniz.
Dolayısıyla bir sarsıntının neden olabildiği atmosferik tesirlerin, bir uçağa müdahale etmek için kâfi güce sahip olup olmadığını incelemek gerekiyor. Bu sorunun kısa yanıtı “hayır” olsa da, uzun açıklamasının bu kadar kolay olmadığı söylenebilir.
Depremler meydana geldiğinde basınç dalgaları (P dalgaları) ve kayma dalgaları (S dalgaları) halinde gelen sismik dalgaları yayarlar. S dalgaları sadece katı ortamlarda (karada) ilerleyebilirken, P dalgaları sıvılar yahut gazlar üzere başka ortamlara aktarılabilir ve bu yüzden atmosferde hareket edebilirler. Bu hareket sırasında, ekseriyetle insan işitmesi için alt eşik olan 20 hertz’in altında kaydedilen ses dalgaları haline gelirler ve hasebiyle ekseriyetle duyulamazlar.
Bu dalgalar havada ilerlerken birebir vakitte zayıflar. Bu zayıflama süreci, temel olarak, siz onlardan uzaklaştıkça objelerin daha sessiz bir hale gelmesine neden olan süreçle birebirdir. Bu nedenle şiddetli de olsa bir sarsıntının üzerinden uçan uçak aşağıdaki titreşimlerin tesirini hissetmez. P dalgaları kayanın ve akabinde havanın içinden geçtiğinde, uçağın kendi gürültüsü ve hareketi tarafından bastırılacak kadar azalmış olacaktır.
Asıl sıkıntılar, navigasyon ve güvenlik
Ancak bu durum, uçakların sarsıntı sırasında risklerden hiç etkilenemeyeceği manasına gelmiyor. Yalnızca bu meselelerin çeşidi değişiyor ve daha çok navigasyon ve güvenlikle ilgili bir hale dönüşüyor.
2018 yılında Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri pilotu ve aero mühendisi olduğunu sav eden Ron Wagner isimli bir kullanıcının, Quora’da yayınlanan “Depremler üstte uçan bir uçağı tesirler mi?” sorusuna verdiği karşılık o kadar enteresandı ki, daha sonra Forbes tarafından tekrar yayınlandı.
Wagner’in söylediğine nazaran, hava trafik denetimini engelleyen bir sarsıntı sırasında bir uçağı uçurmaktaydı. O sarsıntı, yerdeki üste bir elektrik kesintisine neden oldu ve bu da uçağın navigasyon aygıtları ve bağlantı yeteneğinde problemlere yol açtı. Tıpkı vakitte bu elektrik kesintisi, hava trafik denetiminin radar sinyalini kaybetmesi ve münasebetiyle Wagner’in uçuşunun yerinin tespit edilememesi manasına da geliyordu. Fakat tüm bu meseleler kısa sürdü ve yer üssünün acil durum gücünün devreye girmesiyle sorun çözüldü.
Yani altınızda bir sarsıntı meydana gelirken kendinizi uçarken bulursanız çok fazla endişelenmenize gerek yok. Birçok durumda, yere inene kadar bir zelzele olduğunu bile fark etmeyeceksiniz. Fakat kısa bir mühlet için de olsa, uçağınızın tehlikede olabileceği gerçeği bir köşede daima duruyor olacak.
News
