Pek çok kişi yumurtalarını haşlanmış olarak yemeyi sever. Fakat Dünya’nın deniz düzeyinden en yüksek noktasındaysanız, bu zevki yaşamanız imkansız.
Günlük hayatınızı pek etkilemese de, bu gerçeğin gerisinde yatan sebepler Dünya’nın birçok yerinde hem yiyecek hem de içeceklerin hazırlanmasını etkilemektedir. Her vakit farkında olmasak da, hayatımız boyunca bu temel termodinamik maddelerine uyuyoruz ve termodinamiğe asla karşı gelemiyoruz.
Dünya’nın su düzeyinden en yüksek noktası olan Everest Dağı’nın zirvesi bu duruma en hoş örnek olabilir. Tepede bir yumurta haşlamanız ne yazık ki mümkün değil ve temel sorunun atmosferik basınç olduğunu görüyoruz. Deniz düzeyinde su 100°C sıcaklıkta kaynar. Kaynama noktası olarak ekseriyetle 100°C’den bahsetsek de, aslında bu kesin bir nokta değildir. Farklı basınçlar altında kaynama noktası da değişir. Deniz düzeyinden ne kadar yüksekteyseniz, suyu kaynatmak için gereken sıcaklık o kadar düşük olur.
Bulunduğunuz yerdeki kaynama noktasını tam olarak hesaplamak için bir hesap yapmanız mümkün olsa da, yaklaşık her 300 metre yükseklikte kaynama sıcaklığı 1°C düşer. 5.052 metre yükseklikte yer alan La Rinconada kasabası, Dünya’nın kalıcı yerleşim bulunan en yüksek yeridir. Burada su 82,8°C sıcaklıkta kaynar. Bu sıcaklık yumurtayı haşlamak için hala gereğince yeterli olsa da, uygun bir kahve yapmak için tercih edilen ülkü sıcaklığın altında kalıyor. Elbette ülkü sıcaklıkta olmasa da hala kahve yapabilirsiniz.
Everest Dağı’nın doruğu ise La Rinconada’ya nazaran önemli ölçüde daha yüksekte yer alıyor. Deniz düzeyinden 8.849 metre yüksekte olan bu alanda, atmosfer basıncı yaklaşık üçte biri kadardır. Bunun sonucu olarak buradaki suyun kaynama sıcaklığı 68°C’ye düşer. Bu sıcaklık hala önemli yanıklara neden olacak kadar yüksek olsa da, bir yumurtayı büsbütün pişirecek kadar sıcak değildir.
Hem beyaz hem de yumurta sarısı farklı unsurlardan yapılmıştır ve proteinleri farklı sıcaklıklarda pıhtılaşır. Yumurta beyazı yüzde 54’e kadar ovalbümin içerir ve 80°C’ye kadar pıhtılaşmaz, yumurta sarısının katılaşması için en az 70°C’ye gereksinimi vardır. Bu yüzden Everest’in tepesinde kaynayan suyun sıcaklığı hoş bir haşlanmış yumurta elde etmenize yetmeyecektir.
Eğer Everest Dağı’nın zirvesindeyseniz ve hakikaten canınız haşlanmış yumurta çekiyorsa, tek tahliliniz termodinamik maddelerine uymak ve düdüklü tencere kullanmaktır. Bu pişirme usulü, tencere içindeki basıncı artırarak kaynama noktasını yükseltecektir.
News
