Dört yılda bir düzenlenen ve bu yıl 17.’si gerçekleştirilecek şampiyonanın 64 yıllık tarihinde, şampiyonluk sayısında Almanya ve İspanya’yı, 2’şer defa kupaya uzanan Fransa ve İtalya takip etti.

Fransa Futbol Federasyonu Genel Sekreteri ve birinci UEFA Genel Sekreteri Henri Delaunay tarafından ortaya atılan fakat onun vefatından sonra hayata geçirilen Avrupa Şampiyonası, birinci olarak “Avrupa Uluslar Kupası” ismiyle 1960 yılında Fransa’nın konut sahipliğinde düzenlendi. Birinci turnuvanın finalinde o günkü isimleriyle Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) ile Yugoslavya karşılaşırken, SSCB, 2-1’lik sonuçla şampiyonluğa ulaştı.

Üç defa Batı Almanya olmak üzere 6 kere final oynamayı başaran Almanya, bunların üçünde kupayı kazanmayı başardı. Almanya 1972, 1980 ve 1996 yılında finalde rakiplerini geçerek, kupayı müzesine götüren taraf oldu.

Birinci kere 1964 yılında mesken sahipliği yaptığı şampiyonada kupayı kazanan İspanya, uzun müddet şampiyonluk göremedi. İspanya, 2008 ve 2012 yıllarında kupayı kaldırarak üç şampiyonluğa ulaşıp, Almanya’yı yakaladı. İspanya, 1984 yılında Fransa’da düzenlenen şampiyonada konut sahibi ülkeye kaybederek bir sefer de ikinci oldu. Bu iki ülkeyi ikişer defa şampiyon olan Fransa ve İtalya takip etti.

Çekoslovakya, SSCB, Danimarka, Hollanda, Yunanistan ve Portekiz ise birer sefer kupayı müzesine götürdü.

Şampiyonu 4 sefer uzatmalar, 2 sefer penaltı atışları belirledi

Final karşılaşmalarında şampiyonu 4 defa uzatmalar, 2 kere de penaltı atışları belirledi.

1960 yılında düzenlenen şampiyonada, kupa uzatmalarda sahibini buldu. Olağan mühleti 1-1 biten müsabakayı uzatmalarda SSCB 2-1 kazandı.

1996 yılındaki Almanya-Çek Cumhuriyeti ve 2000’deki Fransa-İtalya final maçının sonucunu uzatmalardaki altın goller belirledi. 1996’daki finalde Almanya, 2000 yılında da Fransa rakiplerini 2-1 yenerek şampiyon oldu. 2016’da ise Portekiz, mesken sahibi Fransa’yı uzatmalarda attığı golle 1-0 yenerek kupaya uzandı.

Şampiyona tarihinde yalnızca iki final penaltılara kaldı. 1976 yılındaki Çekoslovakya-Batı Almanya final maçının olağan mühleti ve uzatma kısmı 2-2 sonuçlandı. Penaltı atışlarında rakibine 5-3 üstünlük sağlayan Çekoslovakya, Avrupa şampiyonu olmayı başardı. EURO 2020’de ise İtalya, İngiltere’yi olağan mühleti 1-1 sona eren müsabakada penaltılarda 3-2 yenerek şampiyonluk kupasını kaldırdı.

Finalde en farklı skor 4-0

Bu yıla kadar düzenlenen 16 Avrupa Şampiyonası’nın finalinde en farklı skor EURO 2012’de elde edildi.

Polonya ve Ukrayna’nın ortaklaşa düzenlediği şampiyonanın finalinde İspanya ile İtalya karşı karşıya geldi. Çabayı 4-0 kazanan İspanya, en farklı galibiyetle şampiyonluğa uzanan ülke oldu.

Turnuvanın en az gollü finalleri ise tek golün atıldığı 2004, 2008 ve 2016 olarak kayıtlara geçti.

Almanya, 2. kere mesken sahibi

EURO 2024’e mesken sahipliği yapacak Almanya, şampiyonayı 2. defa düzenleyecek.

Birinci sefer 1988’de Avrupa Şampiyonası’nı düzenleyen Almanya, 36 yıl sonra tekrar bu tertibin mesken sahibi pozisyonunda.

Fransa’nın 3, İtalya’nın 2 kere mesken sahipliği yaptığı tertip, İspanya, Belçika, Yugoslavya, Almanya, İsveç, İngiltere ve Portekiz’de birer defa düzenlendi. Ayrıyeten 2000 Avrupa Şampiyonası Hollanda-Belçika, 2008 Avrupa Şampiyonası Avusturya-İsviçre ve 2012 Avrupa Şampiyonası Polonya-Ukrayna iştirakinde gerçekleştirildi. 2020 Avrupa Futbol Şampiyonası ise 11 ülke (Almanya, Azerbaycan, Danimarka, Hollanda, İngiltere, İskoçya, İspanya, İtalya, Macaristan, Romanya ve Rusya) konut sahipliğinde düzenlendi. Turnuva, pandemi nedeniyle 2021 yılında gerçekleştirilebildi.

16 turnuvadan öne çıkan notlar

1960 – Çeyrek finalde SSCB ile eşleşen İspanya, siyasi nedenlerle turnuvadan çekildiği için SSCB direkt yarı finale çıktı.

1968 – Final maçında İtalya ile Yugoslavya 1-1 berabere kaldı. Uzatmalar sonunda da sonuç değişmeyince iki gün sonra bir tekrar maçı oynandı. İkinci sefer oynanan final maçını 2-0 kazanan İtalya şampiyon oldu.

1992 – SSCB ülke dağılmadan kısa mühlet evvel turnuvaya katılmaya hak kazandı. Grup, turnuvaya Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) ismi altında katıldı. BDT, Rusya, Ukrayna, Belarus, Kazakistan, Özbekistan, Türkmenistan, Kırgızistan, Ermenistan, Moldova ve Tacikistan ülkelerini temsil etti. BDT’nin içinde yer almayan 5 cumhuriyet ise futbolcularını göndermedi. Bu ülkeler Azerbaycan, Estonya, Gürcistan, Litvanya ve Letonya’ydı.

1992 – Yugoslavya turnuvaya katılmaya hak kazandı ancak ülke, dağılması nedeniyle diskalifiye edildi. Onun yerine çağrılan küme ikincisi Danimarka sürpriz biçimde şampiyon oldu.

1992 – Turnuva, ülkenin bayrağı ile UEFA yazısının son defa logo olarak kullanıldığı ve kısaca “EURO” ismi verilmeden, “Avrupa Futbol Şampiyonası” ismiyle oynanan son turnuva oldu. Ayrıyeten futbolcu isimlerinin formanın ardına yazıldığı birinci büyük futbol yarışı olarak tarihe geçti.

2000 – Turnuva, birinci defa iki ülkenin ortak tertibi altında gerçekleştirildi. (Hollanda-Belçika)

2004 – Tertip tarihinde birinci defa açılış ve final maçları tıpkı gruplar ortasında oynandı. Şampiyonada neredeyse hiç talih verilmeyen Yunanistan, favorilerin formsuzluğundan da yararlanarak oynadığı savunma futboluyla şampiyon oldu.

2008 – Avusturya ile İsveç’in konut sahipliği yaptığı turnuvaya Türk Ulusal Futbol Kadrosu, geri dönüşleri ile damga vurdu ve tarihinde birinci sefer yarı finale yükseldi.

2012 – 2008 Avrupa Futbol Şampiyonası ve 2010 FIFA Dünya Kupası’nın da şampiyonu olan İspanya, bu turnuvayı da kazanarak üst üste üç büyük turnuvayı kazanan tek ekip unvanını da elde etti.

2020 – Şampiyona pandemi nedeniyle 2020 yerine 2021 yılında düzenlendi. Turnuva tarihinde birinci defa 11 ülkenin konut sahipliğinde gerçekleştirildi.

Şampiyona tarihi

Şampiyonanın final maçları, tarihleri ve skorları şöyle: