Anne babalar çoğunlukla çocuklarının bebeklik devrini atlatınca rahat bir nefes alacaklarını düşünürler ama asıl değerli olan çocukların ergenlik periyotlarıdır. Birden fazla anne baba için adeta bir kabus haline gelen ergenlik periyodu epeyce zorlayıcı bir süreçtir. Pekala ergenlik devri nedir? Ergenlik devrindeki çocuklara nasıl davranılmalıdır? Uzman Psikolog Esra Ezmeci anne babalara mevzuyla ilgili tavsiyelerde bulundu.
Kişinin çocuksu davranışlarının yerini yetişkinlik davranışlarının alınmaya çalışıldığı, cinsiyete dair özelliklerin kazanılmaya başladığı, ‘fırtınalı ve stresli’ bir devir olarak tanımlanan ergenlik, kız çocuklarında ortalama 10-12 yaşları ortasında görülürken erkek çocuklarında ise 12-24 yaşları ortasında görülebilir. Her vakit sakin ve uyumlu olarak nitelendirilen çocuğunuzun yerini artık huzursuz, çabuk yansılar gösteren, çabucak sevinip- üzülen ve her şeyi sorun yapmaya çalışan bir gencin alabileceği ergenlik periyodu anne babalar için adeta bir kabus haline gelebilir. Peki ergenlik periyodunda hisler neden daha yüksek hissedilir? Ergenlikteki çocuklara nasıl davranılması gerekir? İşte cevabı…
ERGENLİK PERİYODUNDA HİSLER NEDEN DAHA AĞIR YAŞANIR?
- Her yaş, beraberinde farklı hisleri getirir. Ergenlik bu hislerin çok daha ağır yaşandığı bir değişim devri olduğu için, bu yeni duruma ahenk sağlamaya çalışan ergen de zihinsel ve davranışsal değişimler gösterir. Bu süreç elbette aileler ve ergenler için yorucu olur.
- Çocukluk periyodundan artık erken yetişkinlik alanına giren ergen, artık bu periyodun çocukluktan çok farklı olduğuyla yüzleşir. Ve artık çocuklukta işe yarayan fikir ve hislerin bu periyotta hiçbir tesirinin olmadığı gerçeğiyle yüzleşir. Bu durumda yaşadığı duygusal gerginlik yıllardır kullandığı alışkanlıkların yerine artık daha uygun olan davranışların yerleştirilme zorluğuyla ortaya çıkar.
- Ergenin ailesinin ve etrafının yeni geliştirmeye çalıştığı bu davranışlarda gösterdiği yansıları ergende güvensizlik yaratır. Bu güvensizlik durumuyla da ergen duygusallıkla başa çıkmaya çalışır.
- Ergen ile anne babası ortasında ister istemez nesil farkı bulunmaktadır. Bu nesil farkı kişinin his ve fikirlerinin birbirlerinde çok farklı bir noktada olduğunu gösterir. Bundan ötürü da anne babanın kendi jenerasyonuna uygun bir halde çocuğuna davranması, ergende ona çocuk muamelesi yapıldığı izlenimini yaratır. Davranış, his ve fikirlerinden dolayı de kendisine çocuk üzere davranıldığını düşünen ergen isyan etmeye başlar. Jenerasyon farkından dolayı anne-baba ergen zihnini anlamakta zorlanır.
- Ergenliğin başarılı bir biçimde atlatılması için aslında çocukluk periyodu bir ön hazırlayıcıdır. Çocukluk periyodunda anne ve babasıyla hakikat bir bağlantı ve his transferi sağlamış çocuk-ergenlik devrinde de ailesiyle birebir bağlantısı sağlayacak olduğundan dolayı bu devri çok daha sağlıklı bir halde atlatır. Ailesi çocukluktan itibaren ona hakikat bir rehberlik sağladığı için ergenlikte de sorunlarla çok daha sağlıklı bir formda başa çıkmayı öğrenmiştir.
- Ergenlik hayat ile ilgili değerli kararların alındığı bir periyoda de denk gelmektedir. Bu periyotta aile tarafından ergen bir kimliğe sahip olduğu hissettirilmeli, toplumsal hayatında ve hayatında yapacak olduğu seçimlere dair cesaretlenmeli ve desteklenmelidir.
- Ergenlikte yeni bir periyoda ve yeni bir etrafa ahenk zorlaşmaktadır. Ve toplum bunun kısa müddette gerçekleşmesini bekler. Lakin yeni bir etrafa ahengin her yaş için ne kadar güçlü olduğu unutulmamalıdır.
ANNE-BABALARA KILAVUZ:
ERGENLİK PERİYODUNDAKİ ÇOCUKLARA NASIL DAVRANILMALI?
Ergenlik devri hem ebeveynler hem de çocuklar için epeyce zorlayıcı bir süreçtir. O denli ki anne babalar ergenlik devrinin gelmesinden ötürü önemli derecede bir tasa yaşamaktadır ve nasıl davranacaklarını bilemez hale gelirler. Pekala ergenlik periyodundaki çocuklara nasıl davranılmalıdır?
- NE DEMEK İSTEDİKLERİNİ NİTEKİM DİNLEYİN: Dinlemiş olmak ile hakikaten anlamak için dinlemek ortasında büyük fark bulunur. Birçok vakit dinliyorum dediğimizde aslında karşımızdakini dinlemekten çok, zihnimizde karşımızdaki beşere karşı karşılık üretirken buluruz kendimizi. Anlamak ve sağlıklı bir irtibat kanalı oluşturabilmek için evvel ergen etkin dinlenmelidir. Çocuğunuzdan büsbütün farklı bir görüşte olsanız bile ona hürmet duyduğunuzu ona göstererek onu dinleyin.
- KENDİ TETİKLENMELERİNİZİ ANLAYIN: Çocukların karakter özelliği olan kimi tavır ve davranışlar ebeveynin dünyasında kimi durumlar için tetikleyici olabilir. Örneğin ergen kendi fikirlerini savunabilen biriyse ebeveyni bunu terslik olarak görüp bu durumu engellemeye çalıştıkça çatışma yaşanabilir. Sizi rahatsız eden bir durum ile hakikaten kızılması gereken durumları birbirine karıştırmayın. Bu duruma kızacak olduğunuzda da kızgınlığınızın tümünü çocuğunuza karşı değil çocuğunuzun gerçekleştirmiş olduğu uygunsuz davranıla yönelik sürdürün.
- UNUTMAYIN, BU BİR SÜREÇ: Ergen çocuğunuzun fikirleri, hisleri, görünümü her ne kadar size uygun olmasa da ona bunu daima yansıtmaktan ve eleştirmekten kaçının. Unutmayın bu devir süreksiz ve ergen çocuğunuz farklı denemeler yaparak kendi karakterini oluşturmaya çalışıyor. Daha değersiz olan hususları görmezden gelmeye çalışın. Elbette anlaşamadığınız mevzularda sizin nasıl düşündüğünüzü ve hissettiğinizi çocuğunuzla paylaşabilirsiniz fakat bu durumu paylaşırken çocuğunuzun sizden farklı düşünebileceğini yok saymayın.
- TAKDİR EDİP, ONAYLAYIN: Çocuğunuzun istek ve hayallerine hürmet gösterin. Onu hakikaten uğraş gösterdiği mevzularda takdir edin, onaylayın. Ergen, ailesi tarafından ne kadar hürmet ve kabul gördüğünü hissederse o kadar sakin olacaktır.
- ORTA NOKTADA BULUŞUN: Ergen çocuğunuzla bir hususta fikir ayrılığına düştüğünüzde her ikinizin de kabul edebileceği orta bir noktada buluşma sağlayın. Hiçbir halde bir uzlaşma sağlanamıyorsa da uzlaşamadığınız konusunda uzlaşın.
- AKIL VERMEKTEN UZAK DURUN: Birinin daima size “Ben senin yaşındayken şöyle yapardım bu türlü davranırdım” demesi size nasıl hissettirir? Elbette uygun hissettirmeyecektir. Bundan dolayı de ergen çocuğunuza bu usul bir yaklaşım düzgün gelmeyecektir. Emin olun onun yaşındayken siz de onun gibisi bir formda davranmak istediniz.
- ÇOCUĞUNUZUN SİZE TENKİTLERİNİ CİDDİYE ALIN: Ergen çocuğunuz ona çok müdahale ettiğinizi, eleştirdiğinizi, kendisi olmasına müsaade vermediğinizi mi söylüyor. Kendi çerçevenizden bu durumlara ne kadar uygun davranıp davranmadığınızı gözden geçirin. Çocuğunuzun tenkitlerini dikkate alın.
- RUH HALİNİN DEĞİŞMESİ ÇOK DOĞAL, OLAĞAN KARŞILAYIN: Ergenlik hormonal değişimlerin hem süratli hem de büyük değişimler gösterdiği bir devirdir. Bu periyotta ani ruh değişimlerinin yaşanması ergende telaş yaratır ve bu durumla çaba etmeye çalışır. Bu durumun birden fazla vakit elinde olmayan hormonlarla birlikte olduğunu anlayışla karşılamaya çalışın.
- ADİL VE DENGELİ OLUN: Ergenlik periyodu boyunca çocuğunuza adil ve dengeli bir davranım gerçekleştirdiyseniz onların alanına hürmet duyup, fırsat verdiyseniz ergenlikten ve sizinle olan ilgisinden müspet bir halde çıkan ergen yetişkinlik periyodunda de bu toplumsal başarıyı sürdürecektir.